Słowo “wydziedziczenie” to słowo wywołujące negatywne emocje i skojarzenia. Z mojego punktu widzenia owe słowo niejednokrotnie jest nadużywane. Czy samo wypowiedzenie tych słów cokolwiek zmienia, i czy wydziedziczyć jest rzeczywiście tak łatwo ? W jakich sytuacjach można wydziedziczyć, czy musi być zachowana jakaś szczególna forma, oraz jakie są skutki wydziedziczenia? Poniżej postaram się w łatwy sposób przybliżyć tą tematykę.
Przede wszystkim na wstępie należy wskazać, że ustawodawca przewidział krąg osób, które można wydziedziczyć. Do osób tych zalicza się:
- małżonka,
- rodziców,
- zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki itd.)
Oprócz faktu, że wydziedziczyć można wyżej wskazane osoby, spełnione muszą być również przewidziane w art. 1008 Kodeksu Cywilnego przesłanki. Oznacza, to że nie można wydzieczyć bez powodu.
I tak zgodnie z powołanym przepisem wydziedziczyć można osobę najbliższą, która:
- Wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Zachowanie to musi mieć charakter długotrwały, wielokrotny i zazwyczaj dotyczy nagannego trybu życia, np. alkoholizmu, narkomanii, czy też przestępczego trybu życia.
- Dopuściła się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, przy czym nie jest przy tym konieczne skazanie za to przestępstwo prawomocnym wyrokiem karnym;
- Uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych, tj. w szczególności uchyla się od obowiązku alimentacyjnego, nie pomaga w chorobie itd. Również w tym przypadku zachowanie musi być powtarzalne i mieć charakter długotrwały.
W przepisach istnieje również zastrzeżenie, że w przypadku gdy przebaczyliśmy osobie bliskiej, osoby takiej wydziedziczyć nie można.
Dla skuteczności wydziedziczenia wymaga się aby odpowiedni, wyraźny zapis znalazł się w testamencie. Wyraźny w tym przypadku oznacza to, że zapis nie może budzić żadnych wątpliwości wśród przyszłych ewentualnych spadkobierców, czy też sądu. Jak wynika z orzeczeń sądów powszechnych nie wystarczy samo powołanie się na literalne brzmienie art. 1008 k.c., należy bowiem opisowo wskazać na czym ta przyczyna w konkretnym przypadku polega.
Skutkiem wydziedziczenia osoby najbliższej jest pozbawienie jej uprawnienia do zachowku. W tym przypadku nie chodzi tu o wydziedziczenie w sensie wykluczenia danej osoby z kręgu dziedziczenia po spadkodawcy, lecz o pozbawienie danej osoby prawa do zachowku przysługującego jej z racji bliskiej relacji rodzinnej ze spadkodawcą. Wykluczenie danej osoby z kręgu osób dziedziczenia po spadkodawcy następuje poprzez pominięcie tej osoby w testamencie.
Jak Państwo zauważyli dużo łatwiejszym jest „grozić” komuś wydziedziczeniem, niż faktycznie go wydziedziczyć, bowiem istnieje kilka warunków, które muszą zostać bezwględnie spełnione aby wydziedziczenie było skuteczne.
